Do dziś istniejący najstarszy zakon rycerski, joannici, zajmował się od XII wieku m.in. ochroną pielgrzymów. Wzdłuż szlaku pątniczego powstawały domy zakonne (tzw. komandorie), które zastępowały niektóre urzędy kościelne oraz pobierały dziesięcinę. Ślady komandorii joannitów są zwykle dowodem przebiegu dawnych szlaków pielgrzymkowych. Dawne zapiski wskazują na istnienie dwóch komandorii na Górnych Łużycach: w Żytawie od 1291 i w Hirschfelde od 1365 roku. Ponieważ Żytawa w średniowieczu należała terytorialnie do Czech, tutejsza komandoria została założona prawdopodobnie przez wielki przeorat Czech. O samym założeniu niewiele wiadomo. Pierwsza informacja pochodzi dopiero z 1289 roku i dotyczy odpustu biskupa krakowskiego Pawła udzielonego kościołowi joannitów w Żytawie. W 1291 wspomniano jednego z joannitów jako miejscowego proboszcza. Komandoria w Żytawie znajdowała się w pobliżu dzisiejszego kościoła Marii Panny i była nazywana „Kreuzhof“. Poza zarządzaniem dobrami i pobieraniem podatków, do braci należało również duszpasterstwo na terenie całego miasta (poza kościołem franciszkanów). Również w Hirschfelde zarządca delegowany przez komturię żytawską był jednocześnie lokalnym proboszczem. Wraz z nadejściem reformacji w 1521 roku rozpoczęło się likwidowanie komandorii joannickich. W 1570 roku dodatkowe trudności zmusiły zakon rycerzy do sprzedaży dóbr parafialnych i komturii w Żytawie i Hirschfelde; należały do nich również liczne grunty.